"NEANIKA KOINA"

Κουίζ!

Τι είναι τα "νεανικά κοινά";

α. ομοσπονδίες  με ίσα δικαιώματα και ενιαία κεντρική διοίκηση στην αρχαία Ελλάδα, κάτι παρεμφερές με το κοινόν των Αχαιών.

β.  κοινά χαρακτηριστικά των νέων, δηλαδή τα νεανικά "κοινά" χαρακτηριστικά, π. χ. ρούχα, ομιλία, ενδιαφέροντα κτλ.

γ. δείκτες θεαματικότητας που εμφανίζουν τις τηλεοπτικές προτιμήσεις ενός συγκεκριμένου συνόλου τηλεθεατών, που παλιά, πολύ παλιά, το λέγαμε "νεανικό κοινό".

Προϋπόθεση για να απαντηθεί το κουίζ είναι  ο υποψήφιος να έχει δει μία φορά τουλάχιστον φέτος το φθινόπωρο τηλεόραση, εκεί, κατά το μεσημέρι. Αν δεν έχει δει, θα δυσκολευτεί πολύ να βρει τη σωστή απάντηση (το παίρνει το ποτάμι: η απάντηση είναι το γάμα), γιατί το αυτί του δε θα χωρέσει το στραμπούλιγμα αυτό της γλώσσας που κάνει το "κοινό" να μεταποιηθεί σε " κοινά" και μάλιστα "νεανικά".

Αν όμως έχει δει, σίγουρα την απάντηση την έχει στο τσεπάκι, γιατί θα ανακληθεί στη μνήμη του η φράση που με τόση παρρησία τσακίζουν στο στοματάκι τους παρουσιαστές κι ανθυποπαρουσιάστριες καθημερινά, ερμηνεύοντας, κι όχι μόνο,  σε βάθος "τις θεαματικότητες" (άλλος πληθυντικός εδώ, πληθυντικός κι αυτός της αφθονίας).

Τι κοινό έχουν αυτοί οι πληθυντικοί; Τα "κοινά", οι "θεαματικότητες", οι "πολιτικές", για να δανειστώ έναν ακόμα πληθυντικό από τη γλώσσα της πολιτικής, εκτός από το ότι ρυπαίνουν το γλωσσικό αισθητήριο;  Υπόσχονται. Υπόσχονται την ύπαρξη ενός κόσμου ζωντανού, αφθονούντος σε περιεχόμενο, πολλαπλού κόσμου,  που διατίθεται από τον πάροχό του με ευαρέσκεια.  Σημαίνουν, όμως,  πάνω από όλα το πλήθος ως αξία.  Η πληθυντική αξία είναι ισχυρότερη από την αξία του ενικού, ακόμα κι όταν αυτός εκφράζει περιεκτική έννοια.  Το άτομο είναι ανυπόστατο έξω από αυτό το ποτάμι των δεικτών και για να αποκτήσει την υπόστασή του, για να επιβραβευτεί ως ύπαρξη, θα πρέπει να συμπλεύσει με το πλήθος. Και η επιβράβευσή του είναι η κολακεία ότι έχει τη  δύναμη  να ανεβοκατεβάζει τους δείκτες.

Κοροϊδία...

Αλλά ο πραγματικός άνθρωπος; Πού βρίσκεται και ποιος είναι όταν του αφαιρέσεις τη γλώσσα της πλησμονής και την αφθονία, όχι φυσικά των αγαθών, αλλά των εντυπώσεων;

Μέσω της τηλεόρασης,  σήμερα περισσότερο από ποτέ, οι άνθρωποι εμείς ζούμε μια εναλλακτική virtual ζωή, όπου υπάρχει αναπαράσταση της ζωής με εικονικούς όρους. Όσο πιο βαθιά εισέρχεται το τηλεοπτικό προϊόν στη ζωή μας, τόσο πιο έντονη γίνεται και η επιρροή της εικονικής ζωής στην πραγματικότητα. Αισθητική, ιδεολογία, ηθική, λόγος, έκφραση, επηρεάζονται. Όσο πιο πολύ το άτομο γίνεται συνένοχο στο παιχνίδι αυτό (συμμετέχοντας ευθαρσώς σε ριάλιτι καναπέ, χορού, τραγουδιού, μοντέλων, κουζίνας, real estate και δε συμμαζεύεται, αλλά και παρακολουθώντας μια προσομοίωση κουτσομπολιού), τόσο πιο μεγάλη γίνεται η ένταση αυτής της εικονικής ζωής και τόσο πιο δραστική η δύναμη υποβολής που έχει. Ο θεατής παίρνει επί ίσοις όροις μέρος στο παιχνίδι, τρυπώνοντας το μάτι και το αυτί του σε μια ιδιωτικότητα φτηνά πουλημένη (και ταυτόχρονα, προσχηματικά έστω, προστατευμένη απ'  το νόμο) και  αποδέχεται τους κανόνες  και την ευθύνη της συνενοχής,  ναρκώνοντας τα όποια αντανακλαστικά του, αισθητικά,  πολιτικά κ.α. 

Νομίζω ότι αυτό που απομένει όταν η έκρηξη των εντυπώσεων τελειώσει, είναι ένα κάκιωμα από τις τόσες εικόνες τις σιχαμένες,  τα φαιδρά πρόσωπα, τη χοντροκοπιά, και τη μπόλικη πραγματικότητα, έστω στη virtual εκδοχή των ειδήσεων, με περιτύλιγμα μουσικής και τρόμου.  Και διακρίνω έναν κίνδυνο. Αντί αυτό το  "κάκιωμα"  να γίνει αγανάκτηση και να κλείσει επιτέλους το τηλεχειριστήριο -  πράγμα που χρειάζεται κάποιες προϋποθέσεις παιδείας -  οι οποίες όλο και λιγότερο πληρούνται στην ελληνική κοινωνία,  κινδυνεύει να εκκολαφθεί περίεργα ένα νεοπουριτανικό  ήθος, και όχι μόνο. Ήδη ένα "νεανικό" ονομαζόμενο δελτίο ειδήσεων, το οποίο αναφανδόν στοχεύει στα "νεανικά κοινά",  και, απ'  ό,τι δηλούν οι δείκτες, με μεγάλη επιτυχία,  το εκφράζει εύγλωττα αυτό το κάκιωμα: την ίδια στιγμή που παρέχει χρόνο και εικόνα σε διάφορα πρόσωπα υποστάθμης, δίνοντάς τους αναγνωρισιμότητα και ένα είδος φήμης,  συγχρόνως τα χλευάζει με διάφορα - υποτίθεται -  χιουμοριστικά σχόλια τα οποία αφειδώς ηθικολογούν, άρα  παράγουν ιδεολογία. Ο θεατής, τα "νεανικά κοινά", εν προκειμένω, παίρνει ένα διπλό μήνυμα:  Ναι, έχουμε ελευθερία! Ο οποιοσδήποτε μπορεί να πει και να κάνει ό,τι θέλει, να γδυθεί, να βρίσει, να συκοφαντήσει, να κουτσομπολέψει,  να προκαλέσει - αφού πολιτική του καναλιού είναι να ψαρεύει όλα τα γελοία πρόσωπα που θέλουν με κάθε τρόπο να προβληθούν. Αυτή όμως η ελευθερία είναι μία "κακή" ελευθερία, γιατί παρ' ό,τι μας διασκεδάζει, οδηγεί στη γελοιότητα.  Ο ρεπόρτερ παράλληλα στο ρόλο του κένσορα  θα κάνει στο θεατή ένα μικρό μάθημα ηθικής, χλευάζοντας έρρινα με φτηνό χιούμορ, με διπλοτονισμένες τις λέξεις και  αλλοιωμένη  φωνολογία, τα κατορθώματα των σελέμπριτιζ της ημέρας. Και το κοινό θα κατασπαράξει τα  είδωλα, παρατείνοντας μια μέρα ακόμα την αναγνωρισιμότητα που δολίως τους προσφέρθηκε.

Κι όλοι μένουν ευχαριστημένοι: Το κανάλι, γιατί έχει "κοινά", τα σελέμπριτιζ, γιατί βγαίνουν στο γυαλί, έστω και για κράξιμο, οι ρεπόρτερ, γιατί τους είπαν ότι κάνουν καλά τη δουλειά τους και  τα "κοινά", γιατί η μοχθηρία τους βρήκε διέξοδο με το κράξιμο. Και πήραν και, εκ του αντιθέτου έστω, ένα μάθημα κοινωνικής ηθικής.  

Δεν είναι αθώα όλη αυτή η τροχιά. Διαγράφεται πίσω από την πληθώρα των εικόνων, την εναλλαγή των τουρλωμένων, πλην με μωσαϊκό, οπισθίων,   τα μαργαριταρένια χαμόγελα, σαν ένα εκκολαπτόμενο αβγό.

Το αβγό ενός φιδιού...

Μέσα σε μια χώρα που υφίσταται, χωρίς δυστυχώς να το βιώνει συνειδητά, μια βαθιά πολιτική, ηθική, κοινωνική και εθνική κρίση.
jiagogina