συνέντευξη μ' έναν αληθινό δάσκαλο στο Φουρφουρά Ρεθύμνου

Άγγελος Πατσιάς:

«Αν τα παιδιά δε χαίρονται στο σχολείο έχουμε αποτύχει» 

Ο 27χρονος Άγγελος Πατσιάς είναι δάσκαλος από τη Δράµα. Πριν δύο χρόνια του ήρθε µετάθεση σε ένα τετραθέσιο δηµοτικό σχολείο κάπου στο ορεινό Ρέθυµνο, τον Φουρφουρά. Άρχισε να το ψάχνει στους χάρτες. Αντί όµως να γκρινιάζει για τη «δυσµενή», πήγε και δηµιούργησε εκεί το «σχολείο της φύσης και των χρωµάτων». Τέτοιο όνοµα σχολείου είχα να συναντήσω από τα ζαπατίστικα χωριά του Μεξικού στην Τσιάπας!  Στο τέλος της οµιλίας του στο TEDxThessaloniki καταχειροκροτήθηκε από ένα κατάµεστο και όρθιο Ολύµπιον. Τα σχόλια στο hashtag του twitterTEDxThess διθυραµβικά. Ίσως γιατί ήταν ένα από τα καλύτερα παραδείγµατα «του θάρρους για δηµιουργία».

 Άγγελε ποιά είναι τα διαφορετικά πράγµατα που κάνατε εκτός αναλυτικού προγράµµατος στο «σχολείο της φύσης και των χρωµάτων», στο δηµοτικό σχολείο του Φουρφουρά;
 Ένα είναι η εκπαιδευτική τηλεόραση, ο Φουρφουράς TV. Τα παιδιά παίρνουν το ρόλο του ρεπόρτερ, κάνουν τις δικές τους εκποµπές και µέσα από αυτές διδάσκονται και διδάσκουν δύσκολες έννοιες (π.χ. φυσικής).  Είναι ένα µέσο για να επικοινωνούν µε τα υπόλοιπα παιδιά του Ρεθύµνου, της Ελλάδας, της Ευρώπης. Είναι ένας τρόπος να ακουστεί η φωνή τους, να φύγει από τα αποµονωµένα σύνορα του χωρίου. Επίσης τα µαθήµατα επιλογής. Τα παιδιά διδάσκονταν θέατρο, φωτογραφία, ροµποτική, από εµάς βάση των γνώσεων και των ενδιαφερόντων µας. Επιπλέον, αλλάξαµε τη µορφή των τάξεων. Θέλαµε να διαµορφώσουµε τις τάξεις σαν παιδικό δωµάτιο µε καναπέδες, χαλιά και πολύχρωµους τοίχους. Σηµαντικοί είναι και οι βοτανόκηποι, τα περιβόλια για κάθε τάξη, τα θερµοκήπια. Στόχος µας να πετύχουµε µια σχετική αυτοδιαχείριση µε αυτά τα προϊόντα, για να µπορέσουµε να ταΐζουµε εµείς τους µαθητές µας, να µην έχουµε τα προβλήµατα της κρίσης. Ίσως να πουλήσουµε και κάποια προϊόντα για να βγάλουµε τα έξοδα του σχολείου, να µην έχουµε ανάγκη κάποια κονδύλια. Επίσης ξεκινήσαµε συνεργασία µε τα κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του νοµού. Κατασκηνώνουµε έξω, κάνουµε το µάθηµα βιωµατικά στη φύση και αυτό µας αρέσει. Τέλος φτιάξαµε ένα δίκτυο µε άλλα ορεινά σχολεία της Κρήτης, το σχολικό δίκτυο των Ορέων. Με έψιλον, έτσι; (γέλια). Μακάρι αυτό να γενικευτεί σε όλη την Ελλάδα. Θέλουµε τα παιδιά από µικρά να συνεργαστούν, να φτιάξουν έναν σχολικό συνεταιρισµό, να ανταλλάξουν απόψεις, κυρίως να αποκτήσουν ένα κοινό κώδικα, γιατί τα χωριά της Κρήτης έχουν κλειστά όρια. Οι µπαµπάδες και οι παππούδες τους δεν είχαν φροντίσει να συνεργαστούν σε κάποια πράγµατα.  

 Είσαι πράκτορας του Tide; (γέλια) Γιατί πρέπει να παίζει πολύ πλύσιµο µετά το σχολείο….
 Χαχα! Πραγµατικά ισχύει αυτό! Είµαστε στη φύση. Λασπωνόµαστε. Αν µπορούσαµε να µετακοµίσουµε εντελώς το σχολείο και να το κάναµε cabrio, θα το κάναµε. Ένα διάστηµα οι γονείς πρέπει να µας είχαν καταραστεί (σ.σ. και συνεχίζουν τα γέλια). Στην πραγµατικότητα  οι γονείς εκτιµούν αυτό που κάνουµε και κάνουν τα… στραβά µάτια. Το σίγουρο είναι ότι καθιερώσαµε την δεύτερη αλλαξιά στο σχολειό.

Τα παιδιά µαθαίνουν στο σχολείο σας βασικές αρχές αυτοοργάνωσης. Αυτό είναι ένα µελλοντικό µοντέλο βιώσιµης κοινωνίας;
 Μακάρι µέσα από την κρίση να αναδιοργανωθεί όλος ο ιστός. Δεν χρειάζεται να κάνεις τραγικά πράγµα, παρά να δεις τοπικά κάποια ζητήµατα, κάποια µικρά λάθη που είχαν οι τωρινές κοινωνίες και να προσπαθήσεις να τα διορθώσει από τη βάση τους. Αυτό είναι η καλύτερη λύση για  έξοδο από την κρίση. Εµείς προσπαθούµε να µάθουµε στα παιδιά να στηρίζονται στις δυνάµεις τους, να µην είναι ανταγωνιστικά µε κανέναν. 

Οι δηµόσιοι λειτουργοί όπως οι δάσκαλοι έχουν δεχθεί αρκετή κριτική τα τελευταία χρόνια. Τι σκέφτεσαι για αυτό;
 Θεωρώ ότι το επάγγελµα του δασκάλου έχει δεχθεί πολλά πλήγµατα και  αρκετή κακή κριτική. Σίγουρα σε κάθε επάγγελµα υπάρχουν άνθρωποι που δεν λειτουργούν σωστά. Πιστεύω ότι οι δάσκαλοι πλέον λειτουργούν ως εθελοντές αν κρίνουµε από το µισθό και τις συνθήκες εργασίας τους. Δεν µ’ αρέσει που ο εργοδότης µας δε µας εκτιµά και µας το δείχνει. Ευτυχώς υπάρχει εκτίµηση από τις κοινωνίες που εργαζόµαστε.
 Ένας δάσκαλος καλείται να παίξει πολλούς ρόλους κατά τη διάρκεια της ηµέρας: ψυχολόγος, οικογενειακός σύµβουλος, παιδαγωγός, υδραυλικός, µαραγκός. Εµείς το ευχαριστιόµαστε αυτό. Διαφοροποιεί την κάθε µέρα. Καλό  όµως είναι να µην επηρεάζεται η κοινή γνώµη από αυτά που λέγονται για το επάγγελµα γιατί ουσιαστικά µας εµπιστεύονται τα παιδιά τους. Πρέπει να µάς έχουν σε εκτίµηση, γιατί χειριζόµαστε ό,τι πιο εύπλαστο έχει η ελληνική κοινωνία. Δυστυχώς δεν τα καταφέρνουν όλοι καλά µε αυτό. Αλλά προσπαθούµε.

Ποια είναι τα παράπονα σας απ΄ το Υπουργείο Παιδείας;
 Από το Υπουργείο Παιδείας δεν έχουµε πλέον παράπονα, γιατί έχουµε σταµατήσει να περιµένουµε κάτι. Είµαστε µόνοι µας και είµαστε καλά. Με ενοχλεί βέβαια το επίπεδο της διαβίωσης των εκπαιδευτικών, στο οποίο µας έχουν οδηγήσει. Δεν µε απασχολεί όµως το γεγονός ότι µας έχουν αφήσει στην ησυχία µας. Νοµίζω ότι αν µας αφήσουν κι άλλο στην ησυχία µας η εκπαίδευση θα πάει καλύτερα.

Ακούµε εξαγγελίες για το «νέο σχολείο» (υπολογιστές, διαδραστικοί πίνακες, e-books). Υποστηρίζεις σε συνεντεύξεις σου ότι τα περισσότερα από αυτά είναι ανεφάρµοστα.
 Κατά τη γνώµη µου πρέπει να δοθεί έµφαση στον τόπο που βρίσκεται το σχολείο. Δεν είναι όλες οι συνταγές καλές για όλους. Προσπαθούµε να βάλουµε νέες τεχνολογίες στο σχολείο. Δεν είναι κακό αυτό. Ωστόσο πιστεύω ότι έχουµε χάσει το δρόµο. Τι θέλουµε να φτιάξουµε; Παιδιά –πρότυπα  για µια βιοµηχανοποιηµένη κοινωνία, που να µην γνωρίζουν τίποτα άλλο από το να λύνουν πράξεις, που να είναι άδεια από  συναίσθηµα;  Σε ένα επαρχιακό σχολείο µπορούµε να βγάλουµε τα παιδιά µια βόλτα έξω στη φύση. Πρέπει οι µαθητές να είναι και έξω από τις τάξεις, να χορεύουν, να τραγουδούν, να λένε στους γονείς τους ότι χαίρονται που πάνε σχολείο. Όχι γιατί υπάρχει ο διαδραστικός πίνακας και ο υπολογιστής (καλώς να υπάρχει άµα µπορεί οικονοµικά το σχολείο). Αλλά γιατί στο σχολείο απελευθερώνονται, περνάνε καλά. Δεν το έχουµε πετύχει αυτό 100%, αλλά προσπαθούµε.

Έχετε αποτελέσει πρότυπο για άλλα σχολεία;
 Σίγουρα υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας µε άλλα σχολεία µετά από µια έκρηξη δηµοσιότητα που καλώς ή κακώς υπήρξε. Έρχονται άλλα σχολεία στο δηµοτικό µας,  αλλά και φοιτητές για να δουν πως λειτουργούµε. Μας αρέσει να είµαστε εξωστρεφείς. Να ξεφύγουµε από τα σύνορα των σχολείων µας. Οι εκδροµές να γίνονται συνεργατικά µε άλλα σχολεία και φορείς. Είναι βαριά κουβέντα να πούµε ότι είµαστε πρότυπο, δεν ξέρω αν το αξίζουµε.

Πώς αποτιµάς την όλη προσπάθεια σας;
 Η προσπάθεια στο Φουρφουρά έχει συµπληρώσει αισίως δύο χρόνια. Δεν είναι ένα έργο ατοµικό, αλλά οµαδικό. Παίζουν ρόλο οι υπόλοιποι συνάδελφοι, που είναι φίλοι, αλλά και οι γονείς στο χωριό. Βήµα βήµα έχουµε καταφέρει τα παιδιά να είναι πιο συνειδητοποιηµένα σε αυτό που θα αντιµετωπίσουν. Πάνω από όλα θέλουµε να τους κάνουµε σωστούς ανθρώπους, πολίτες, συγχωριανούς -  αν αποφασίσουν να µείνουν εκεί. Επιδιώκουµε να τους δώσουµε ορισµένες επιλογές που νόµιζαν ότι δεν είχαν, ευκαιρίες να δουν τι υπάρχει παραπέρα, να τα κοινωνικοποιήσουµε. Δεν µπορώ να µιλήσω τώρα για τα αποτελέσµατα. Θα µπορώ σε δέκα χρόνια, όταν θα µε καλέσει καµιά µαθήτρια µου στο γάµο της! Τότε θα καταλάβω αν όντως κάναµε δουλειά. 

Δείτε την εκπληκτική δουλειά που γίνεται στο “σχολείο της φύσης και των χρωµάτων” στο site που έχουν φτιάξει οι µαθητές του  http://fourfourasweb.wordpress.com/

την έκλεψα από το υποβρύχιο