Καημέ που πάρα εβάρυνες τον κόσμο δεν εμάρανες

Δεύτερη μας πρόκληση  να κάνουμε τον Ήλιο τον Ηλιάτορα θέατρο και φέτος....
Η κυρία Γκέλυ Παπαγεωργίου κι εγώ. Στο Γυμνάσιο της Φιλοθέης.
Να με τι έχουμε να κάνουμε:

Έχουμε να κάνουμε με έμμετρο λόγο, κατά το πλείστον ιαμβικό μέτρο, που στην εκφορά του έχει μεγάλη δυσκολία καθώς το μέτρο σε παρασύρει να "τραγουδάς" το λόγο, έχουμε επίσης πυκνό ποιητικό στίχο, συνειρμικό, μεταφορικό, υπερρεαλιστικό, που παρά την επιφανειακή του "παιδικότητα" είναι άκρως δυσπρόσιτος. Τέλος, έχουμε ένα ποιητικό σώμα που, παρότι, έχει θεατρική μορφή, είναι εντελώς αντί-θεατρικό, γιατί η θεατρικότητά του αποτελεί ένα πρόσχημα για να αναδυθούν ποιητικές εικόνες και σχέσεις.

Τότε τι πάτε πάλι να κάνετε;  Τρελοί είστε;  θα ρώταγε κάποιος...

Στο ΚΘΒΕ μας έλεγαν τότε οι δάσκαλοι, στα τέλη του 70 που σπούδασα θέατρο εκεί, ότι θέατρο μπορείς να κάνεις και με έναν τηλεφωνικό κατάλογο. Μας φαινόταν αστείο τότε, γελούσαμε. Το  αναθυμάμαι πάντα δουλεύοντας με τα παιδιά: Πάντα, σε κάθε κείμενο, θεατρικό ή μη, σημασία έχει "το από κάτω κείμενο", όχι τα λόγια αυτά καθαυτά, αλλά η εσωτερική σκέψη που δημιουργεί και προβάλλει ο ηθοποιός διά μέσου του κειμένου. Τα λόγια από μόνα τους δεν έχουν υπόσταση. Αποκτούν νόημα μέσα από τις εικόνες που ο ηθοποιός δημιουργεί καθώς τα εκφέρει. 

Αυτό τον θεατρικό κανόνα λοιπόν χρησιμοποιούμε και τώρα με τον Ήλιο τον Ηλιάτορα... Δημιουργούμε σε κάθε πρόταση, σε κάθε στροφή, ένα ΑΠΟ ΚΑΤΩ ΚΕΙΜΕΝΟ (σε κάθε περίσταση διαφορετικό, ανάλογα με το παιδί, ακόμα ανάλογα και με τη στιγμή), το οποίο συνάδει με την κατανόηση και τις προσλαμβάνουσες που μπορεί να έχει ένα παιδί 13 - 15 χρονών, Συγχρόνως και καθώς τα παιδιά τσαλαβουτάν στο κείμενο, αναλύουμε το λόγο, αλλά όχι θεωρητικά, γνωσιολογικά, γιατί η γνωσιολογική προσέγγιση του ποιητικού λόγου, κατά τη γνώμη μου είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Τα παιδιά, οι έφηβοι δεν χρειάζονται πολυλογία, χρειάζονται αίσθημα, συναίσθημα, πάθος, άγγιγμα, τέτοια πράγματα. Ο καλύτερος τρόπος να κάνεις έναν έφηβο να αντιπαθήσει τη λογοτεχνία είναι να του στοιβάξεις στο μυαλό πληροφορίες.... Το δυστύχημα είναι ότι όλο και περισσότερο η εκπαίδευση προσανατολίζεται σε μια πληροφοριο-κεντρική προσέγγιση της γνώσης, με μία πρόταξη του χρήσιμου. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα, μην επεκταθώ....

Στην παράσταση θα έχουμε πάλι και τραγούδια. Μελοποιημένα ποιήματα του Ελύτη (όχι μόνο από τον Ήλιο τον Ηλιάτορα), που, θεατρική αδεία, τα έχουμε "χαντρώσει" μέσα στην παράσταση, με τέτοιο τρόπο ώστε να δένουν τα δρώμενα και να τα φωτίζουν με αίσθημα. ΚΑΙ... επιπλέον κάποια αποσπάσματα από άλλα του έργα, που  επέλεξα προς χάριν της δραματικότητας  ή της κατανόησης αυτού του συμβόλου, του Ήλιου "Αυτοκράτορα". 

Βέβαια, όλα αυτά τα συναρμολογεί η κίνηση. Τα παιδιά γλυκαίνονται πολύ με την προοπτική ότι θα κινηθούν, θα περπατήσουν με έναν ειδικό τρόπο, θα χορέψουν... Μένει να πείσω την κυρία Παπαγεωργίου να γράψει κάτι σχετικά με αυτό, και από αφορμή την περσινή μας εμπειρία με τον Ήλιο τον Ηλιάτορα στην Πεύκη, στο 20 Γυμνάσιο. Για τον τρόπο που δουλεύει και που συναρμολογεί τις ιδέες και τα αισθήματα σε κίνηση, σε ρυθμό, σε χορό.

Θα επανέλθω...

Επί του παρόντος, να ένας γρίφος παιδαγωγικός, ποιητικός και σκηνικός: Πώς μιλιέται, πώς κινητοποιείται, πώς ερμηνεύεται αυτό το κομμάτι; 

ΑΦΗΓΗΤΗΣ 

Παράπονα κι αθιβολές

    γύρισε ο κόσμος τρεις φορές

Γιόμα βραδύ μεσάνυχτα

    κι όλα τα δώματα ανοιχτά

Στ' αλώνια και στις εμπατές

    ξυπνούν οι ελαφροΐσκιωτες

σύρνουν ανάβουνε μαλλί στων αστεριών τη χόβολη

και τους μικρούς αγγέλους σταμ

    ατάν και παίζουν αμ στραμ νταμ

Καημέ που πάρα εβάρυνες

    τον κόσμο δεν εμάρανες

Τα μαύρα λεν και τ' άσπρα σου

    οι άνεμοι κι όλο τα φυσούν

Κι ένα κορίτσι εννιά χρονώ

    για λόγου τραγουδά ολονώ.