Ριχάρδος ο Γ' του Κέβιν Σπέισι: ένας υποκριτικός άθλος

Μνεία για την αριστουργηματική παράσταση του Ριχάρδου του 3^ου  του Σαμ Μέντες στην Επίδαυρο (τρίτη μέρα σήμερα μετά την παρακολούθηση της παράστασης του Σαββάτου και ακόμα την έχω μέσα μου, και τις εικόνες της και, βεβαίως, την συγκλονιστική ερμηνεία του  Κέβιν Σπέισι).

Θα μπορούσε κανείς να πει – όποιος τουλάχιστον έχει δει το Seven και του The usual suspects – ότι ο Σπέισι ήταν προβλέψιμη επιλογή να υποδυθεί το θηρίο «Ριχάρδος». Γιατί,  πράγματι, ο Σπέισι έχει την ικανότητα να σημειολογεί με ακριβέστατο τρόπο αυτό που κρύπτεται πίσω από αυτό που φαίνεται κάτω από το προσωπείο της φυσιογνωμίας. Το πρόσωπό του στην οθόνη λειτουργεί σαν μια εναλλαγή μασκών που επιτρέπουν στο θεατή να υποπτευθεί ότι αυτό που βρίσκεται πίσω από τις μάσκες ελάχιστη σχέση έχει με την αρυτίδωτη ηρεμία των χαρακτηριστικών. Αυτή η αντίφαση της ηρεμίας του προσώπου με τη θηριωδία του ρόλου κάνουν τις ερμηνείες του Σπέισι και στα 2 αναφερόμενα φιλμς τόσο μοναδικές (στο The usual suspects πήρε και το πρώτο του Όσκαρ).

Ωστόσο, στο θέατρο, πόσω μάλλον της Επιδαύρου, λειτουργούν άλλοι κανόνες από αυτούς του κινηματογράφου. Η μεγάλη επίτευξη του Σπέισι, κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται ακριβώς εδώ: ότι εφάρμοσε, προέκτεινε και μετουσίωσε την υποκριτική του με όρους θεατρικούς και, τολμώ να πω, προσαρμοσμένους στην ιδιαιτερότητα του χώρου της Επιδαύρου. Η ερμηνεία του στο Ριχάρδο, ερμηνεία πλασμένη από απλά υλικά, είχε μέγεθος, και δεν εννοώ ποσοτικό μέγεθος (ένταση φωνής ή σκηνική φασαρία), εννοώ σκηνικό όγκο που απορρέει από την συνεργασία τεχνικής, σκηνικών επιλογών και ψυχικού δυναμικού. Το σώμα – άθυρμα, που επί τρεις ώρες κυκλοφορεί με αγκυλωμένο σε μηχανισμό το πόδι τρεκλίζοντας, υπήρξε μια ιδιοφυής και γενναιόδωρη σκηνική επιλογή. Άθλημα για τον ηθοποιό (ο οποίος στο τέλος του έργου όχι μόνο ξιφομαχεί αλλά και στο φινάλε μένει κρεμασμένος ανάποδα σα σφαχτάρι για 4 λεπτά!), αλλά συγχρόνως υποκριτικός άθλος τραγικού μεγέθους. Ο Ριχάρδος του Σπέισι δεν στηρίχτηκε στις ψυχολογικές λεπτομέρειες, αλλά ήταν μια έκρηξη αρχετυπικών ανθρώπινων παθών. Ή, διαφορετικά, η όποια νατουραλιστική τεχνική του (όπως στο έξοχο κινηματογραφικό στιγμιότυπο στη βιντεο-οθόνη, στη σκηνή παράλληλης δράσης με τον Μπάκιγχαμ - η οποία, σημειωτέον, λειτούργησε εξαιρετικά ως σχόλιο για την σύγχρονη μορφή προπαγάνδας των μήντια), υπηρέτησε την πρόθεση του τραγικού μεγέθους και η Επίδαυρος γέμισε από την παρουσία του: θηρίο της εξαπάτησης ο Ριχάρδος, ευφυής δολοπλόκος, φονιάς, αλλά και γητευτής. Ακαταμάχητο, τρομαγμένο, πάσχον πρόσωπο, κι αυτό με τη σειρά του σφάγιο σ’  έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν αθώοι, παρά μόνο δυνητικά και ενεργητικά ένοχοι.