ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ για ηθοποιούς και επαγγελματίες του λόγου και της φωνής (λογοθεραπευτές- εκπαιδευτικούς)

Μέθοδος Coblenzer: Φώνηση Συγχρονισμένη με την Αναπνοή (Φ.Σ.Α.)

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ για ηθοποιούς και επαγγελματίες του λόγου και της φωνής (λογοθεραπευτές- εκπαιδευτικούς) 

ΜΕ ΤΗΝ Aese Orsted και την Varinka Kierulff Boseman

Aθήνα, 2-6 Ιανουαρίου 2019 

Χώρος Τέχνης Ιδιόμελο

Ελευθερίου Βενιζέλου 17, Μαρούσι (κοντά στον ΗΣΑΠ)

Επικοινωνία: 210 6817042

Σύνολο ωρών διδασκαλίας: 31 (με διαλείμματα), που θα περιλαμβάνουν πρακτικές ασκήσεις εναλασσόμενες με θεωρία.
Κόστος σεμιναρίου: 250 ευρώ
Μέγιστος αριθμός συμμετεχόντων 16 και ελάχιστος 10. 
Προϋπόθεση κάποια γνώση αγγλικών.
Οι συμμετέχοντες θα πρεπει να έχουν μαζι τους μια μικρή μπάλα (μεγέθους μπάλας του τένις), σημειωματάριο για σημειώσεις και ένα στρωματάκι για τις ασκήσεις.
Με το τέλος του σεμιναρίου θα δοθεί πιστοποιητικό συμμετοχής

ΛΙΓΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ  Coblenzer:

από την 

Aase Orsted

Φώνηση Συγχρονισμένη με την Αναπνοή (ΦΣΑ)

Η ΦΣΑ σε σχέση με τις άλλες φωνητικές μεθόδους

Η φωνο-θεραπεία είναι μία διεπιστημονική ειδικότητα που διαμορφώθηκε στην κεντρική Ευρώπη πριν από εκατόν είκοσι χρόνια περίπου από σπουδαίους φωνίατρους, όπως ο Emil Froeschels και ο Hermann Gutzmann. Αργότερα στη διαμόρφωσή της συνεισέφεραν οι τέχνες του τραγουδιού και του θεάτρου, αλλά και η επιστήμη της φωνής, η γλωσσολογία και η ψυχολογία. Η κάθε μέθοδος περιλαμβάνει διάφορες τεχνικές με ένα κοινό θεωρητικό υπόστρωμα, αντιπροσωπευτικό της κλίσης του εκάστοτε εμπνευστή της.

Εικόνα 1. Χάρτης του λογοπεδικού τοπίου

Οι δημιουργοί των διαφορετικών φωνητικών μεθόδων κοιτάζουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις πάνω στο λογοπεδικό τοπίο. Το πεδίο είναι τόσο πολυδιάστατο, ώστε κανείς να μην μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει μια πλήρη εικόνα και μια καθολική απόλυτη αλήθεια. Για τον λογοθεραπευτή, σοφό είναι να αποφεύγει τους αφορισμούς της αυθεντίας, να σκέφτεται απροκατάληπτα και να είναι ανοιχτός στο να πειραματίζεται με τις διάφορες μεθόδους.

Οι παλιότερες μέθοδοι ήταν πρωτίστως μηχανικές και αντιμετώπιζαν την παραγωγή φωνής και λόγου με απλουστευτικό τρόπο, με την άσκηση επιμέρους και απομονωμένων φωνητικών στοιχείων, το ένα μετά το άλλο, χρησιμοποιώντας συλλαβές χωρίς νόημα και κατασκευές φράσεων επίσης χωρίς νόημα. Πιο πρόσφατα, εμφανίστηκαν οι συνδυαστικές ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι, που συνδυάζουν την ψυχοθεραπεία, την εκπαίδευση φωνής και λόγου και τη χαλάρωση, με έναν πιο ολιστικό τρόπο.

Η ΦΣΑ ανήκει στις νεότερες μεθόδους. Αναπτύχθηκε κατά τη δεκαετία του ΄60 από τον καθηγητή Horst Coblenzer (1927-2014), ο οποίος για ένα διάστημα ήταν συνεργάτης τόσο του Γερμανού φωνίατρου καθηγητή Johannes Pahn, εμπνευστή της Ρινικής Φωνητικής Μεθόδου, όσο και της Αμερικανίδας δασκάλας φωνητικής Jo Estill με το έργο της “Compulsory Figures”.

Η ΦΣΑ και ο καθηγητής Coblenzer

Φώνηση Συγχρονισμένη με την Αναπνοή (ΦΣΑ) σημαίνει να προσαρμόζεις το μήκος των φράσεων ομιλίας στον προσωπικό φυσικό σου ρυθμό αναπνοής – και όχι το ανάποδο: δηλαδή να αφήνεις τις σκέψεις σου να ελέγχουν τη ροή του λόγου, προξενώντας έτσι αυθαίρετα την καταπίεση του αέρα. 

 Η αγγλική ονομασία της μεθόδου του Coblenzer είναι Breath Timed Phonation (BTP) ενώ στα γερμανικά έχει τα αρχικά ΑΑΡ (Atem Rhytmisch Angepasste Phonation). Η μέθοδος έχει πάρει το όνομά της με βάση την πιο σημαντική αρχή της, ότι η αναπνοή κατά τη φώνηση θα έπρεπε να είναι πάντα φυσική και, όσον αφορά τη φυσιολογία, «εύκολη, αθόρυβη και χωρίς προσπάθεια».

Ο Horst Coblenzer δούλεψε σαν ηθοποιός και δάσκαλος λόγου στη Γερμανία, έως ότου προσελήφθη σαν καθηγητής ορθοφωνίας (αναπνοής, φωνής και λόγου) στη Σχολή του Μαξ Ράινχαρντ (Max Reinhardt Seminar), στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών στη Βιέννη (1961-1997). Με τη διδακτορική του διατριβή “Ο ρυθμός της αναπνοής και η σημασία του για την παραγωγή λόγου στον ηθοποιό” (“The Significance of Phonatory Breath Rhythm for the Actor’s Speech Production”) έγινε καθηγητής Πανεπιστημίου. Είχε βαθιά γνώση της ευρύτατης, σχετικής με τη φωνιατρική, γερμανικής βιβλιογραφίας και έχει πραγματοποιήσει επιστημονικές έρευνες σε συνεργασία με τον πνευμονολόγο καθηγητή Franz Muhar, στη Βιέννη. Με βάση ακτινογραφίες και εξετάσεις EMG του διαφράγματος κατά τη φώνηση, τεκμηρίωσαν ότι το διάφραγμα δεν είναι μόνο ένας παθητικός αναπνευστικός μυς, αλλά μπορεί να έχει μια δική του δραστηριότητα. Και ότι μπορεί να εκπαιδευτεί να κρατήσει την ένταση της εισπνοής κατά την διάρκεια της φώνησης. Επομένως η μέθοδος ΦΣΑ συνδυάζει στοιχεία από το θέατρο, την φωνιατρική και την επιστήμη της φωνής.

Η αφετηρία της ΦΣΑ και το Τριμερές Μοντέλο της Φώνησης

Σχήμα 2. Το Τριμερές Μοντέλο της Φώνησης

1= διάφραγμα  2= φωνητικές χορδές  3= αντηχεία – φωνητική οδός

Ο Coblenzer έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη λειτουργία του διαφράγματος και επομένως η ΦΣΑ λειτουργεί στην πηγή της ενέργειας από τη βάση της φώνησης.

Η ΦΣΑ φυσικά περιλαμβάνει τεχνικές και για τις τρεις βαθμίδες της φώνησης, αλλά δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην πηγή της ενέργειας. Οι άλλες μέθοδοι (όπως των Pahn and Estill) χρησιμοποιούν σαν αφετηρία την πηγή της φωνής ή τον φωνητικό αγωγό. 

Οι βασικές αρχές της ΦΣΑ

Πρώτη βασική αρχή της ΦΣΑ είναι η σχέση κίνησης και αναπνοής και η χρήση αυτής της σχέσης. Κάθε κίνηση έχει τη δική της αναπνοή και, καθώς είναι ευκολότερο να μιμηθεί κανείς έναν τρόπο κίνησης από έναν τρόπο αναπνοής, ένα μεγάλο μέρος των ασκήσεων της μεθόδου ΦΣΑ συνοδεύονται από μείζονες σωματικές κινήσεις ή χειρονομίες, που διευκολύνουν την φωνητική αναπνοή και την εμπέδωση μιας βαθιάς πλευρο-κοιλιακής φωνητικής αναπνοής. Αυτό καθιστά την μέθοδο δυναμική και κατάλληλη και για τα παιδιά.

Η σχέση μεταξύ της ψυχικής έντασης και της αναπνοής είναι άλλη μία βασική αρχή. Η υπερδιέγερση επηρεάζει το νευρικό σύστημα που καθορίζει την ρύθμιση του τονικού ύψους της φωνής, πράγμα που σημαίνει ότι η στοχευμένη δουλειά με εντατική προσοχή εξασφαλίζει επιπλέον ενέργεια και πίεση του αέρα για την παραγωγή της φωνής. Ασκήσεις συνειδητές και με νόημα προσφέρουν κίνητρο στους συμμετέχοντες. Δεν δουλεύουμε ποτέ μηχανικά ή από ρουτίνα και δεν χρησιμοποιούμε ποτέ συλλαβές χωρίς νόημα αλλά διαλέγουμε να δουλεύουμε πάνω σε κείμενα λογοτεχνικά. Μ’ αυτό τον τρόπο η θεραπεία είναι ευχάριστη και ενδιαφέρουσα και πετυχαίνουμε ταχύτερα αποτελέσματα.

Η τρίτη βασική αρχή υποστηρίζει ότι κάθε λόγος είναι επικοινωνία. Σκοπός της θεραπείας είναι, επομένως, να διαμορφώσει υγιή όργανα λόγου και την ικανότητα υπηρέτησης του μηνύματος, έτσι ώστε να είναι εύκολο οι συνομιλητές να ακούν και να αντιλαμβάνονται o ένας τον άλλο. Ως εκ τούτου ο ομιλητής θα πρέπει να διατηρεί ένταση του αέρα και επαφή με το νόημα καθ’ όλη τη διάρκεια της φράσης, από την αρχή ως το τέλος.

Εμπειρίες από την μέθοδο ΦΣΑ κατά την λογοθεραπευτική πρακτική

Οι πολλές σωματικές και συνειδητής πρόθεσης ασκήσεις κάνουν τη μέθοδο ολιστική και εξασφαλίζουν την ποικιλία και την ένταση του προγράμματος. Έχω προσωπική εμπειρία για το πόσο σημαντικό είναι για το τελικό αποτέλεσμα της φωνητικής θεραπείας να προηγείται η συστηματική εργασία στο ενεργειακό επίπεδο, με στόχο την εδραίωση μιας καλής φώνησης συγχρονισμένης με την αναπνοή πριν ξεκινήσεις να δουλεύεις με τους λεπτούς κινητικούς μύες του λάρυγγα και τον φωνητικό αγωγό. Απ΄όσο ξέρω, ο Coblenzer είναι ο μοναδικός δάσκαλος που έχει αναπτύξει έναν τόσο μεγάλο αριθμό συνολικών τεχνικών που διευκολύνουν την εκμάθηση της φυσιολογικής αναπνοής. Πάντα χρησιμοποιώ αυτές τις ασκήσεις στην αρχή και το τέλος της θεραπείας σαν ένα πλαίσιο για να κατακτηθεί η φυσική αναπνοή και να επιτευχθεί η διέγερση, η προσαρμογή του μυικού τόνου στο σώμα και η καλή αξιοποίηση της μεθόδου στην φώνηση μέσα στην καθημερινότητα.

Στη μεσαία φάση της θεραπείας γίνεται συγκεκριμένη δουλειά στα ανώτερα επίπεδα: στην φωνητική πηγή και τα αντηχεία. Εδώ μπορεί κανείς να εργαστεί εκλεκτικά, χρησιμοποιώντας αντίστοιχες ασκήσεις από άλλες μεθόδους, πράγμα το οποίο δίνει τη δυνατότητα για πολλές επιλογές και την ευκαιρία να εξυπηρετήσει πολλαπλές και διαφορετικές ανάγκες.

Ωστόσο, ο Coblenzer πάντα τόνιζε την αξία της επιστροφής σε ένα αφομοιωμένο όλον, μετά από την εξειδικευμένη εξάσκηση στις επιμέρους λεπτομέρειες: μπορεί να είναι ένα περπάτημα και ένα τραγούδι, ή μια απαγγελία, έτσι ώστε οι καινούργιες δεξιότητες να εμπεδωθούν και να εξασφαλιστεί η καλή αφομοίωσή τους.

Συμπέρασμα

Η ΦΣΑ είναι μια μοντέρνα ολιστική μέθοδος αναπνοής, φωνής και λόγου, ιδιαίτερα χρήσιμη για παιδιά και ενηλίκους και κατάλληλη για την αντιμετώπιση πολλών και διαφόρων διαγνωσμένων προβλημάτων φωνής και λόγου. Είναι χαρά να δουλεύεις με τη μέθοδο αυτή, και μοιάζει εύκολη, αν και προϋποθέτει μεγάλη προετοιμασία και προσοχή. Προαπαιτεί δέσμευση! Αν οι ασκήσεις εκτελούνται χαλαρά και νωθρά, τότε απλώς δεν πετυχαίνεις το ζητούμενο αποτέλεσμα. Είναι αποδεδειγμένο ότι η σωστή εξάσκηση της ΦΣΑ εξοικονομεί χρόνο και είναι αποτελεσματική στην εκπαίδευση τραγουδιστών και ηθοποιών, προσφέρει λογοθεραπευτικά αποτελέσματα και συμβάλλει στην διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης. Είναι προφανές ότι οι πολλές και συνειδητές ασκήσεις κίνησης–αναπνοής επιδρούν στο νευρικό σύστημα γυμνάζοντάς το ψυχοσωματικά.

ΒιΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ

Aase Oersted

Δασκάλα λόγου και λογοθεραπεύτριαη Aase Oersted πήρε πιστοποίηση από τον καθηγητή Horst Coblenzer, αφού μαθήτευσε αρκετά χρόνια στο πλευρό του στην Ελβετία. Έχει προσαρμόσει τη μέθοδό του στη Δανία, την Αγγλία, τη Νορβγηγία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Στα μαθήματά της έχουν συμμετάσχει μεταξυ άλλων λογοθεραπευτές, ηθοποιοί, τραγουδιστές και φυσιοθεραπευτές. 

Varinka Kierulff Boseman

Η Varinka Kierulff Boseman έχει δίπλωμα κλασικού ταγουδιού, μάστερ στη Ρητορική, και ειδικότερα στην εκφώνηση  του ήχου (Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης), και το δίπλωμα της Μίρκας Γεμετζάκη “Το σώμα ως μουσικό όργανο”. Η Varinka εργάζεται σαν λογοθεραπεύτρια και δασκάλα λόγου στη Δανία.